Teknoloji dünyasında geçtiğimiz yıldan bu yana en çok ses getiren kavramlardan biri hiç elbet metaverse Caddebostan Escort Bayan ile birlikte NFT ler oldu Bu süreçte insanların fizikî olarak var olmayan yapıtlara binlerce hatta milyonlarca dolar ödediklerine şahit olduk ve olmaya da devam ediyoruz Fakat şöyle bir gerçek var Caddebostan Escort ki insanların pek birçok NFT lerin tam olarak ne oldukları ve ne işe yaradıkları konusunda bilgi sahibi değil İşte biz de bu yazıda The Verge ün ilgili yazısından yola çıkarak Escort Caddebostan elimizden geldiğince NFT kavramını sizlere açıklamaya çalışacağız
NFT aslında non fungible token tabirinin kısaltılmış hali Non fungible token sözü ise direkt olarak Türkçe ye çevirdiğimizde takas edilemez jeton manasına geliyor Bu söz öbeği kelam konusu şeyin eşsiz olduğu ve öteki bir şeyle değiştirilemeyeceği manasına gelmekte Örneğin bir Bitcoin takas edilebilir ya da öbür bir deyişle değiştirilebilir Bir Bitcoin i öteki bir Bitcoin ile takas ettiğinizde büsbütün tıpkı şeye sahip olursunuz Bununla birlikte cinsinin tek örneği olan bir oyun kartı değiştirilemez Yani kelam konusu oyun kartını öteki bir kartla takas ettiğinizde büsbütün farklı bir oyun kartına sahip olursunuz
Teknik manada her NFT nin blok zincirinde eşsiz bir jeton olduğunu söyleyebiliriz Lakin NFT ler bir yandan sadece tek bir gerçek versiyonu bulunan bir sanat yapıtı üzere olabilirken bir yandan da yüzlerce numaralı kopyası bulunan bir sanat yapıtı üzere de olabilirler
Çok yüksek düzeyde NFT lerin birçok Ethereum blok zincirinin bir modülüdür Ethereum Bitcoin ya da Dogecoin üzere bir kripto para ünitesidir Lakin Ethereum blok zinciri bir Ethereum kripto parasından farklı bir biçimde çalışmasını sağlayan ekstra bilgileri depolayan bu NFT leri de dayanaklar Öbür blok zincirlerinin de kendi NFT sürümlerini uygulayabileceğini belirtmekte yarar var Ki zati halihazırda kimilerinin NFT sürümleri mevcut
Bu sorunun yanıtı bir NFT üreticisi sanatçısı mı yoksa bir NFT alıcısı mı olduğunuza nazaran değişiklik gösteriyor
Eğer bir sanatçıysanız NFT ler size olağan koşullar altında çok da piyasası olmayabilecek çalışmalarınızı satma fırsatı sunar Örneğin nitekim kulağa güzel gelen bir dijital çıkartma fikri bulduğunuzda bunu paraya dönüştürmenin en mümkün yolu NFT olarak satışa çıkarmaktır Ayrıyeten etkinleştirdiğiniz takdirde NFT leriniz her satıldığında ya da el değiştirdiğinde size bir yüzde ödenmesini sağlayan bir NFT özelliği de mevcut Bu özellik de çalışmalarınızın siz elden çıkardıktan sonra tanınan olması durumunda hala çalışmalarınızdan yarar sağlamanıza imkan tanır
Bir alıcı ya da öbür bir deyişle sanat koleksiyoncusu açısından olaya yaklaşacak olursak bir sanat eseri satın almanın bariz yararlarından biri sevdiğiniz sanatkarları finansal olarak desteklemenize müsaade vermesidir Bu durum NFT ler için de geçerlidir Bir NFT satın almak genel olarak size onu çevrim içi olarak paylaşmak şayet bir imajsa profil fotoğrafınız olarak ayarlamak üzere birtakım temel kullanım hakları da verir Buna ek olarak elbette ki toplumsal medyada ve sağda solda kelam konusu NFT nin sahibi olduğunuzla ilgili övünme hakkına da sahip olacağınızı belirtmekte yarar var
Bunların yanı sıra NFT ler satın aldığınız ve kıymetinin bir gün artmasını umduğunuz öbür spekülatif varlıklar örneğin fizikî bir koleksiyon ürünü üzere fonksiyon görebilir Yani rastgele bir NFT vakit içinde kıymetini katlayabilir ve böylelikle aldığınızdan daha yüksek fiyata satarak kelam konusu NFT den kâr edebilirsiniz Doğal ki her spekülatif varlıkta olduğu üzere ziyan etme ihtimaliniz olduğunu da hatırlatalım
NFT ler dijital olan rastgele bir şey olabilir çizimler müzikler görüntüler ve daha fazlası Lakin şu anda NFT dünyası genel olarak dijital sanatı satmak için bu teknolojiden yararlanmaya odaklanıyor NFT ler ile ilgili tartışmaların odak noktası dijital sanat ile birlikte sanat koleksiyonculuğunun evrimi hakkındadır
Bu ortada NFT lerin dijital olan rastgele bir şey olabileceğini söylerken hakikaten her şeyi kastediyorduk Tweet leri bile Çünkü Twitter ın kurucusu Jack Dorsey birinci tweet ini yaklaşık olarak 2 5 milyon dolar karşılığında NFT olarak sattı
Grimes ın hazırladığı 50 saniyelik bir görüntü için yaklaşık olarak 390 000 dolar ya da Beeple ın hazırlamış olduğu bir görüntü için yaklaşık olarak 6 6 milyon dolar ödeyen insanları göz önünde bulunduracak olursak bir bölümün NFT lerin dijital sanat koleksiyonculuğuna evrileceğini düşündüklerini rahatlıkla söyleyebiliriz
Bu durumla ilgili dikkat cazip örneklerden biri Beeple ın ünlü müzayede meskeni Christie s de açık artırmaya çıkardığı ve sattığı dijital sanat yapıtlarından biriydi Beeple ın Christie s de açık artırmaya çıkardığı bu dijital imaj tamı tamına 69 milyon dolara kendine alıcı buldu Bu sayı ünlü Fransız ressam Monet nin 2014 yılında satılan Nymphéas isimli tablosunun satış fiyatından 15 milyon dolar daha fazlaydı
Ama bu noktada şöyle kıymetli bir sorun mevcut Bir NFT nin içerisinde bulunan dijital sanat eserini istediğiniz kadar kopyalayabilirsiniz Fakat NFT ler size kopyalanamayacak bir şey vermek üzere tasarlanmıştır çalışmanın mülkiyeti ancak sanatçı tıpkı fizikî sanat yapıtlarında olduğu üzere telif hakkı ve çoğaltma haklarını elinde tutabilir Fizikî sanat koleksiyonculuğu açısından örneklendirmemiz gerekirse herkes bir Mona Lisa tablosu satın alabilir fakat özgününe sırf bir kişi sahip olabilir
Gerçekte Mona Lisa tablosuna kim sahipse onu fizikî bir obje olarak kıymetlendirebilir Dijital sanat eserlerinde ise rastgele bir kopya sözün tam manasıyla yepyenisi kadar güzeldir
Bu vakte kadar Marvel üzere büyük markaların ve Wayne Gretzky üzere ünlü bireylerin kendi NFT lerini satışa çıkarttıklarına şahit olduk Lakin bu usul markalar ve ünlüler çıkarttıkları NFT lerle kripto para meraklılarından fazla daha klasik koleksiyoncuları hedefliyor Sonuç olarak her ne kadar geçtiğimiz yıldan beri NFT lere ağır bir ilgi olsa da HALA NFT lerin bir ana akım haline gelmediğini söylemek daha yanlışsız olur
Her yeni teknolojinin benimsenmesi kelam konusu olduğunda yeni kuşak her vakit bu mevzuda öncülük yapıyor Olağan NFT teknolojisi için de bu durum geçerliliğini koruyor FEWOCiOUS ismiyle tanınan 18 yaşındaki bir genç NFT drop larının toplam bedelinin 17 milyon doları aştığını söz etse de bu pek sık rastlanan bir muvaffakiyet değil The New York Times gazetesi NFT işiyle uğraşan birkaç gençle konuştu Gençlerden kimileri NFT leri bir grupla bir proje üzerinde çalışmaya alışmanın ya da yalnızca biraz cep harçlığı elde etmenin bir yolu olarak kullandıklarını söyledi
Teknik olarak dijital olan her şey NFT olarak satılabileceği için doğal ki online ortamdaki bir makale de NFT olarak satılabilir Ki bu aslında yapıldı bile Global iş dünyasına ve iktisada yönelik haberler hazırlayan basın kuruluşu Quartz 2021 yılının mart ayında birinci NFT haber makalesini 1 800 dolar karşılığında sattığını açıklamıştı Hatta The New York Times gazetesi de geçtiğimiz devirde bir makaleyi NFT olarak satışa çıkardı
Bu vakte kadar ekseriyetle bir çeşit doğrulama usulü olarak NFT leri gerçek dünya objelerine bağlamaya yönelik birtakım teşebbüsler hayata geçirildi Örneğin Nike CryptoKicks ismini verdiği bir NFT sistemi kullanarak spor ayakkabıların özgünlüğünü doğrulamayı sağlayan bir formülün patentini aldı Yani direkt olarak fizikî bir obje NFT olarak satılmasa da NFT lerin fizikî objelerle entegre edildiklerine dair birtakım örnekler gördük Lakin bu demek değil ki fizikî bir obje NFT olarak satılamaz Kim bilir Tahminen de NFT dünyasının derinliklerinde bir yerlerde bu türlü bir şey yapılmıştır bile
İnsanların NFT leri alıp satmalarına imkan tanıyan çok sayıda pazar yeri mevcut Lakin bu pazar yerlerinin en çok öne çıkan üç tanesi OpenSea Rarible ve Nifty Gateway
Bu duruma nazaran değişiklik gösterir Blok zinciri teknolojisinin en kıymetli avantajlarından biri rastgele bir sürecin gerçekleştiği her seferin bir kaydının saklanması ve bunun da sürece sokulan kripto para ünitesi ya da dijital objenin çalınmasını ve elden çıkarılmasını örneğin bir müzede bulunan bir sanat yapıtından daha güç hale getirmesidir Bununla birlikte kripto para üniteleri daha evvel pek çok kez çalındı Yani bu NFT lerin de çalınabileceğini manasına geliyor Lakin bu durum NFT lerin nasıl saklandığına nazaran değişiklik gösterir
Eğer NFT lerin güvenilirliği konusunda daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız buradaki temastan ulaşabileceğiniz yazıya göz atmanız sizin için yararlı olabilir
Aynı kripto para üniteleri üzere NFT ler de dijital cüzdanlarda saklanır Lakin bu noktada dijital cüzdanın NFT uyumlu olması gerektiğini belirtmekte yarar var Bununla birlikte dijital cüzdanı da inançlı bir depolama ünitesinde saklanması büyük ehemmiyet arz ediyor
Mevcut NFT pazar yerlerinin büyük bir kısmı alım satım işlerinde Ethereum u kabul ediyor Lakin her ne kadar bu durum büyük bir ölçüde pazar yerlerinin inisiyatifine kalmış olsa da teknik olarak NFT satan kullanıcılar çalışmaları için kendi tercih ettikleri kripto para ünitesini istemekte özgürler
Müzisyen Steve Aoki Dominion X isimli bir NFT drop undaki bir karakteri temel alan bir televizyon programı üzerinde çalışıyor Kelam konusu programın internet sitesinde bunun blok zinciri üzerinde başlatılan bir dizi olacağı tabir ediliyor Hatta bu televizyon programının birinci kısa tanıtım görüntüsü da tanınan NFT pazar yeri OpenSea de yer alıyor ve tıpkı vakitte burada televizyon programıyla bağlı yüzlerce NFT satışa çıkarılmış durumda
Bunun yanı sıra NFT leri bir çeşit bilet sistemi olarak kullanan Stoner Cats isimli bir animasyon serisi de mevcut Bu animasyon serisi kafayı bulan kediler hakkında ve bu seride Mila Kunis Ashton Kutcher Chris Rock ve Jane Fonda üzere değerli oyuncular rol alıyor Fakat olağan ki bu animasyon serisini izlemek için bir Stoner Cat NFT sine sahip olmak kaide